Zrozumieć Formułę 1: Kokpit i bezpieczeństwo

W dzisiejszym odcinku skupimy się na kokpicie nowoczesnego bolidu Formuły 1, który zapewnia każdemu kierowcy minimum bezpieczeństwa. Dowiemy się także jakim testom jest poddawany bolid F1, zanim zostanie dopuszczony do startów w wyścigach.


Główną częścią nowoczesnego samochodu F1 jest niezwykle silna konstrukcja skorupowa (ang. monocoque), często przyrównywana do "wanny". Zawiera ona w sobie nie tylko kokpit i "klatkę bezpieczeństwa" kierowcy, ale także stanowi zasadniczy komponent strukturalny podwozia, z silnikiem i przednim zawieszeniem przymocowanym bezpośrednio do niego. Obie role - jako strukturalnego komponentu i mechanizmu zapewniającego bezpieczeństwo - wymagają możliwie jak największej wytrzymałości.

Tak jak reszta samochodu, większa część konstrukcji skorupowej jest zbudowana z włókna węglowego. Na ogół jest to wytrzymałe tworzywo otrzymywane przez zespolenie kilku warstw gęsto uplecionego materiału o strukturze plastra miodu przy użyciu sztucznej żywicy (np. epoksydowej). Skonstruowanie "monocoque" jest jednym z największych wyzwań, któremu musi stawić czoła ekipa techników kompozytowych. To jakby składanie modelu w skali 1:1 z setek osobnych komponentów z włókna węglowego, łączonych w całość przy użyciu bardzo mocnych klejów.


Faktem jest, że wielu kierowców F1 wyszło cało z bardzo poważnych wypadków właśnie dzięki niezwykłej wytrzymałości "klatki bezpieczeństwa". To z kolei jest zasługą zespołów przywiązujących ogromną wagę do kwestii bezpieczeństwa, ale także ciągłej ewolucji przepisów technicznych (opracowywanych przez FIA), które narzucają coraz większe wymogi bezpieczeństwa.

Najważniejszą sprawą jest jak zawsze to, aby kierowca mógł wydostać się z kokpitu w możliwie najkrótszym czasie - według przepisów w przeciągu pięciu sekund i bez konieczności wyjmowania czegokolwiek oprócz kierownicy. (Regulacje mówią także, że kierowca powinien być w stanie w ciągu kolejnych pięciu sekund zamontować z powrotem kierownicę, wymaganą do bezpiecznego manewrowania stojącymi blisko toru samochodami).

Zderzeniowe strefy ochronne znajdują się z tyłu i z przodu "klatki ochronnej", natomiast nad głową kierowcy znajduje się obowiązkowa ochrona na wypadek przewrócenia się samochodu do góry kołami. W ostatnich latach szczególny nacisk został położony na zwiększenie ochrony głowy kierowcy, czyli części ciała najbardziej narażonej na obrażenia spowodowane latającymi przedmiotami. Efektem tego są wyższe i zarazem bardziej wytrzymałe boczne ścianki kokpitu po obu stronach kierowcy.


Tak jak samochody drogowe, wszystkie bolidy F1 muszą przejść kilka testów zderzeniowych i obciążających, zanim zostaną dopuszczone do startów. Nie przypadkowo FIA jest jednym z aktywnych partnerów programu testów zderzeniowych drogowych samochodów Euro-NCAP (ang. European New Car Assessment Programme).

Testy zderzeniowe polegają na tym, że "klatka bezpieczeństwa" z 75 kilogramowym manekinem w środku jest montowana na specjalnym wózku, który z prędkością 50 km/h uderza w masywny obiekt - działające na manekina i wózek siły są dokładnie mierzone. Mała prędkość testu nie odwzorowuje możliwości absorpcji znacznie większej sił podczas zderzenia przez bolid F1 - została taka wybrana ze względu na to, aby umożliwić najbardziej dokładny pomiar pochłanianej przez bolid niechcianej siły podczas wypadku. Testowana jest także odporność tyłu na zderzenia, natomiast kolumna kierownicy przechodzi testy obciążeniowe.

Źródło: Formula1.com

(Pomoc w tłumaczeniu: Marek Roczniak)